Ik vernam het nieuws vrijdagochtend in Budapest. Omringd door zowel Londense als Europese kantoorgenoten, bijelkaar voor een stategische “We’re MoFo, in Europe” bijeenkomst, was een algemeen gevoel van shock bijna tastbaar. Een onverwacht referendum resultaat, zelfs bij uitgesproken “Leave” sympatisanten. Wat nu?
Deze op het eerste gezicht simpele vraag werd snel gevolgd door een lawine van andere, korte en lange, vragen. Welk model wordt het voor de UK? Dat van Noorwegen, Zwitserland, Turkije, Canada of Zuid-Korea, of wellicht het WTO model? Gaan we nu praten en zo ja met wie en waarover, of pas nadat de zogenaamde “artikel 50 notice” is gegeven? Als er één gaat, volgen er dan wellicht meer? Minister-President Cameron kondigt meteen zijn intentie aan om op te stappen, de Britise pound sterling valt, de UK is downgraded, Schotland geeft aan wellicht een nieuw referendum over onafhankelijkheid te overwegen, en de twee grootste Engelse politieke partijen (de Conservatives en Labour) lijken leiderloos. Wat gebeurt er?
Brexit taskforces worden her en der opgericht danwel nieuw leven ingeblazen. Ook bij ons op kantoor. Een zondevloed aan Brexit client alerts wordt verstuurd door vele verschillende adviseurs en instellingen. Vele vragen worden opgeworpen, maar zeer weing antwoorden kunnen op dit moment worden gegeven.
Vanuit een juridisch perspectief bezien zijn er geen onmiddellijke directe consequenties. De UK blijft voorlopig gewoon lid van de EU en onderworpen aan het Europese recht en de Europese verdragen. Alle bestaande EU gerelateerde wetten en verorderningen blijven voorlopig ook gewoon van toepassing op de UK. Echter, wanneer de Brexit daadwerkelijk plaatsvindt – met haar “Brexit means Brexit” slogan heeft de nieuwe Minster-President Theresa May duidelijk gemaakt dat het hier niet om “if” gaat, maar alleen om “when” – zijn zonder alternatieve arrangementen de juridische consequenties substantieel. De Europese verorderningen vallen weg en de vraag is in hoeverre het bestaande Engelse recht, waarin Europese richtlijnen zijn geimplementeerd, zal worden geschoond van Europees recht. Dat laatste is geen eenvoudige taak. Erkenning van Engels recht, Engelse rechtelijke beslissingen en Engelse procedures (zoals bijvoorbeeld de insolventie procedure administration) in andere EU lidstaten zal moeilijker worden. Hetzelfde wordt door sommigen voorspelt voor het Engelse scheme of arrangement.
De Brexit uitkomst van het referendum van 23 juni jl. is het onderwerp van gesprek in Londen, zowel in juridische kringen als daarbuiten. De Britise bevolking (zij het met een hele kleine meerderheid) heeft gestemd voor beëindiging van het EU lidmaatschap van de UK. Echter, wat dat concreet betekent is niet duidelijk. Zelfs als al duidelijk zou zijn wat de UK wil na Brexit, dan nog blijft het onduidelijk wat de UK zal kunnen krijgen omdat e.e.a. voor een groot deel afhankelijk zal zijn van onderhandelingen, zowel met de EU lidstaten als met andere landen zoals de USA. Er lijkt niet echt een plan van aanpak te zijn, maar het is duidelijk voor een ieder dat dit snel moet komen. We moeten verder en Brexit is de nieuwe realiteit (like it or not).
Back to business as usual? Ja en nee. De wens is zeker dat de verlammende onzekerheid van de Brexit beslissing snel wordt weggenomen zodat we inderdaad back to business kunnen. Echter, in hoeverre dit as usual zal zijn, valt nog te bezien. Moet de UK gstraft worden voor het verlaten van de EU? Is het zaad van onzekerheid nu gezaaid, en gaan andere EU lidstaten wellicht ook een exit overwegen – Nexit, wellicht? Of ontstaat er door Brexit misschien meer eenheid onder de blijvende EU lidstaten? Hoe zal de USA zich gaan gedragen, als de UK naar het Westen uitwijkt, wanneer de EU onderhandelingen te moeizaam blijken te zijn? Trump of Clinton zal hierop wellicht ook van invloed zijn. En kan Londen haar status als financieel centrum behouden of zijn er voor die titel nu ook meer overtuigende kapers op de kust? Ik hoop van harte dat voor deze vragen de ratio het wint van de emotie. We moeten toch kunnen komen tot een back to business as usual situatie, op basis van enigszins aangepaste voorwaarden die zowel passend als realistisch zijn? Interesting times!
Peter J.M. Declercq, augustus 2016