Nederlandse ondernemers doen goede zaken in Polen. Blijft dat zo, nu de partij Recht en Rechtvaardigheid een absolute meerderheid heeft behaald? Wordt het voor buitenlanders moeilijker zaken doen in Polen nu de eurosceptische partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) een absolute meerderheid heeft in het parlement? Voor een aantal sectoren ziet het daar zeker naar uit. Nederlandse bedrijven houden het hoofd echter koel, en maken zich voorlopig nog geen al te grote zorgen.
Een verkiezingsposter van Recht en Rechtvaardigheid. De partij is conservatief en eurosceptisch.
Tijdens een deze week georganiseerd buffet voor Nederlandse ondernemers in Warschau was de stemming zelfs uitstekend. ‘Het gaat goed met Polen. De economie groeit al jaren en er liggen volop kansen’, was de algemene mening.
Het bedrijf 2theloo, dat openbare toiletten exploiteert, bijvoorbeeld timmert stevig aan de weg. Als de Nederlandse bedrijfsleider Marc Overweter naar het gevaar van een anti-Europese stemming wordt gevraagd, haalt hij de schouders op. Alle speculaties over mogelijke gevolgen van een nieuwe regering zijn wat hem betreft koffiedik kijken.
Toch zijn er zeker sectoren waar het er weinig florissant uitziet voor het internationale bedrijfsleven. Zo bevestigde het PiS-parlementslid Henryk Kowalczyk deze week dat de nieuwe PiS-regering, zodra zij is geïnstalleerd, serieus werk zal maken van een nieuwe belasting voor grote supermarktketens. Alle winkels met een vloeroppervlakte boven de 250 m2 zullen 2% van hun omzet moeten afdragen. De maatregel is bedoeld om kleinere winkeliers te beschermen, en een ramp voor de Franse bedrijven Auchan en Carrefour, het Britse Tesco, het Duitse Lidl en het Portugese Jeronimo Martins.
Zij bezitten namelijk vrijwel alle grote supermarkten en zullen de kosten van geschat € 840 mln per jaar moeten dragen.
Een ander bedrijf dat het zwaar voor de kiezen krijgt, is de Europese vliegtuigbouwer Airbus, die te horen heeft gekregen dat het niet meer hoeft te rekenen op een order voor vijftig gevechtshelikopters ter waarde van zo’n € 2,75 mrd. De PiS vindt dat Airbus te weinig gebruikmaakt van Poolse toeleveranciers. Het Amerikaanse Sikorsky en het Italiaanse AgustaWestland zouden met hun fabrieken in Polen meer te bieden hebben dan de 10% van de omzet die Airbus heeft toegezegd.
Toch blijft Overweter bij zijn standpunt dat er afgezien van de supermarktbelasting geen concrete bewijzen zijn dat buitenlandse investeerders het lastiger krijgen. ‘Het enige waar ik me een beetje zorgen over maak, zijn de plannen voor een hoger minimumloon. Dat kan voor een arbeidsintensief bedrijf als het onze flink in de papieren lopen. Maar dat geldt natuurlijk net zo goed voor andere, Poolse bedrijven.’
Gaat Polen Hongarije achterna, dat onder de nationalistische premier Viktor Orban steeds meer in een isolement raakt? Aleksandra Kocemba van het Nederlandse transportbedrijf Raben denkt dat het wel los zal lopen, al was het maar vanwege de economische afhankelijkheid. ‘Geloof me maar: aan de verhouding tussen Polen en Europa zal weinig veranderen. Een breuk met de Europese Unie is al helemaal uitgesloten.’
Kocemba ziet wel in de binnenlandse politiek het een en ander veranderen. Maar in sommige gevallen is dat niet eens zo gek. Zo vindt Kocemba het terecht dat het minimumloon, nu €425 per maand, wordt verhoogd.
Iets minder optimistisch over de politieke situatie in Polen is Remco van der Kroft van het Pools-Nederlandse advo-
catenkantoor OKW. Veel hangt volgens hem af van de machtsstrijd die momenteel gaande is binnen de PiS tussen de oude garde onder leiding van oud-premier Jaroslaw Kaczynski, nog altijd de partijvoorzitter, en de jongeren in de partij, onder wie president Andrzej Duda en kandidaat-premier Beata Szydlo. De jongeren zullen volgens hem oppassen met al te radicale standpunten, omdat ze over vier jaar weer de verkiezingen willen winnen.
Van der Kroft gelooft dat er een reële kans is dat Kaczynski net als in 2006 de macht weer volledig naar zich toetrekt. Dat leidde toen tot twee jaar van politieke chaos in Polen. Het ergste was nog wel de heksenjacht die geopend werd op alle politieke vijanden van PiS, wat zorgde voor een sfeer van angst in het land.
Aan de andere kant, zegt Van der Kroft: met de economie ging het destijds prima. Hij verwacht dan ook niet dat het land voor buitenlandse investeerders minder aantrekkelijk zal worden, tenzij ze actief zijn in supermarkten of in de bankensector. Voor banken die in Polen actief zijn, dreigt een belasting van 0,39% over de middelen op de balans.
‘We moeten niet doen alsof de huidige regering onder leiding van het Burgerplatform nou zo fantastisch was’, zegt Van de Kroft. De PiS en het Burgerplatform wijken volgens hem niet heel veel van elkaar af als het gaat conservatisme en de angst voor verlies van nationale soevereiniteit. Van de Kroft schrijft dat toe aan de eeuwenlange overheersing van Polen door andere landen. De Nederlandse fruitboer Cees Wagemans is nog het meest kritisch over de PiS. Hij gaat er vanuit dat Kaczynski zeker de machtsstrijd binnen PiS wint en dan inderdaad kiest voor een beleid dat sterk lijkt op dat van Hongarije: sterk populistisch, conservatief, nationalistisch en xenofoob. Zelf zal Wagemans — hij was ook actief in het autocratisch geregeerde Wit-Rusland — er echter geen last van hebben, zo schat hij in. Wage-
mans produceert fruit voor de lokale markt. ‘Aangezien boeren en het platteland een streepje voor hebben bij de PiS, kan ik er misschien zelfs van profiteren.’
Handelsrelatie
Polen is met 38,5 miljoen inwoners het grootste Centraal-Europese lid van de Europese Unie. Het is de zevende economie van Europa. Voor Nederland is Polen een steeds belangrijke handelspartner. Sinds Polen in 2004 lid toetrad tot de EU is de handel met Nederland verdrievoudigd. Vorig jaar was een recordjaar. De export naar Polen liep op naar € 9,6 mrd, de import naar € 6 mrd. Volgens de Nederlandse ambassade in Warschau zijn er ongeveer 1400 Nederlandse bedrijven met ten minste één vestiging in Polen. Daaronder zijn ook grote bedrijven zoals Heineken, ING, Arcadis, Royal HaskoningDHV en Raben.