Polen is het enige land in de Europese Unie dat de afgelopen jaren geen recessie heeft gekend. Het is dan ook geheel niet vreemd dat steeds meer Nederlandse ondernemers proberen voet aan de grond te krijgen in dit land. De afgelopen vijf jaar heeft Polen voor ruim 60 miljard Euro aan cohesiefondsen ontvangen en voor de volgende zeven jaar komt er waarschijnlijk weer een aanzienlijk bedrag in het Europese budget. De economie van Polen blijft groeien en heeft inmiddels België ingehaald en staat daarmee als 7e Europese economie op de 2011 ranglijst van de Worldbank (plaats 22 wereldwijd). Volgens het rapport ‘Trends in Export 2012’ (gepubliceerd door Fenedex en Atradius) staat Polen op de 6e plaats als exportbestemming binnen de EU voor Nederland, direct na Spanje.
Nederland is één van de grootste buitenlandse investeerders in Polen. In totaal zijn er ongeveer 1400 Nederlandse bedrijven aanwezig. Wat daarbij opvalt is dat ons land met name is vertegenwoordigd door hele grote bedrijven (bijv. ING, Rabobank groep, Heineken, Tebodin, Arcadis, DHV en Philips) en Nederlandse ondernemers die in Polen hun eigen bedrijf hebben opgezet (er zijn bijvoorbeeld meer dan 200 Nederlandse boeren actief in Polen). Het traditionele Nederlandse MKB loopt achter t.o.v. van bijvoorbeeld Duitsland en Frankrijk. In veel sectoren waarin Nederland sterk is, zoals de bouw (m.u.v. ingenieursbedrijven), onroerend goed, en detailhandel, zijn de Nederlandse ondernemingen ondervertegenwoordigd op de Poolse markt.
Het is moeilijk te zeggen, wat daarvan de reden is. Wellicht is het een zekere angst om in Polen zaken te doen. Dit is absoluut niet nodig: zakendoen in Polen is niet moeilijker dan zakendoen in Duitsland of Frankrijk en wellicht makkelijker dan in een land als Spanje. Wel moet men rekening houden met cultuurverschillen, maar dat geldt voor zakendoen op alle internationale markten.Na ruim 18 jaar werkervaring in het buitenland denk ik wel eens dat het juist de Nederlanders zijn die cultureel verschillen. Het is overigens wel zo dat Poolse werknemers graag voor Nederlandse bedrijven werken.
Het belangrijkste verschil tussen Polen en Nederland is het formalisme. Poolse werknemers verwachten duidelijke instructies en zullen zonder extra aansporing de baas niet tegenspreken. Zoals in de meeste andere landen, is een afspraak pas echt een afspraak als het contract is getekend, is een huis pas verkocht als er bij de notaris een akte is verleden. Dat laatste betekent bijvoorbeeld ook dat een voorovereenkomst tot verkoop van een onroerend goed, om afdwingbaar te zijn, in Polen in een notariële akte moet zijn vastgelegd.
Afspraken goed vastleggen
Het is zaak om afspraken van te voren goed en precies vast te leggen, maar dat geldt eigenlijk overal wanneer men zaken doet met onbekenden. Daarbij is het belangrijk te denken aan een duidelijke rechts- en forumkeuze.
Zonder een dergelijke keuze bepalen Europese regels welk recht van toepassing is en welke rechter bevoegd. Als je pech hebt kom je zo bij de rechter in Bialystok (aan de grens met Wit-Rusland) met een conflict naar Nederlands recht of in Groningen met een Pools probleem.
Hoewel er op het gebied van bureaucratie de laatste jaren veel vooruitgang is geboekt, is dit nog steeds een belangrijk punt van ergernis voor buitenlanders. In de 2013 “Doing Business” classificatie van de Worldbank, waarin landen worden gerangschikt op het gemak waarmee er zaken gedaan kan worden, was Polen de grootste stijger (van plaats 74 naar 55; vergelijk Nederland plaats 31). Zo duurt het nog steeds enkele weken voordat een vennootschap is opgericht en bij inschrijving van een nieuw bestuurslid van een vennootschap kijkt een medewerker van de Rechtbank nauwgezet ieder vennootschapsrechtelijk besluit na op formele fouten. In bijna geen enkel ander land duurt het verkrijgen van een bouwvergunning langer, maar toch is Warschau de grootste “bouwput” van Europa.
Vertrouwen is goed, controleren is beter
Veel Nederlandse bedrijven in Polen hebben te maken gehad met fraude binnen hun Poolse dochterondernemingen. Hier geldt het aloude devies: “vertrouwen is goed, controleren is beter”. Zet, als je een bedrijf overneemt, een vertrouweling in de directie en er valt in Polen goed te verdienen. Als je een joint venture aangaat regel dan alles van te voren, maar vooral hoe je uit elkaar gaat wanneer de belangen uiteen gaan lopen. Toeval of niet, maar de laatste tijd heb ik overigens meer Nederlandse klanten die zich in Polen hebben laten oplichten door een andere Nederlander dan door een Poolse zakenpartner. De moraal van het verhaal is dat men in Polen uitstekend kan ondernemen, mits men van te voren zaken goed voorbereidt en goed vastlegt.
Oorspronkelijk gepubliceerd in Fenedex Press nr. 374/februari 2013